Een goed 2014 gewenst!

Het jubileumjaar van onze stichting (10 jarig bestaan oktober 2013) zit er zo goed als op. Bij deze wensen wij iedereen Prettige Kerstdagen en een goed, gezond, gelukkig en groen 2014!

Koningin Beatrix boom heeft nieuw bordje

Wethouder Wouter Joosten trotseerde samen met enkele medewerkers van de gemeente Binnenmaas afgelopen donderdagochtend 12 december de winterse kou om in 's-Gravendeel, bij de Kildijk een nieuw bordje te plaatsen bij de plaatselijke Koningin Beatrix.

De regionale Bomenstichting Fraxinus Excelsior was begin dit jaar een actie gestart om in de Hoeksche Waard op zoek te gaan naar zogenaamde 'verweesde Koninklijke bomen'. Met andere woorden, bomen die ooit bij een officiële gelegenheid zijn aangeplant, maar waarvan het aanduidingsbordje inmiddels is verdwenen. De afgelopen eeuw ging het dan met name om 'Koninginnebomen'. Bomen, -vaak linden-, die bij een inhuldiging of een jubileum van een koningin zijn aangeplant. In 's-Gravendeel bleek de Koningin Beatrix boom, ooit aangeplant toen Koning Beatrix tien jaar vorstin was, geen bordje meer te hebben. Ook de Prinses Maxima boom bleek inmiddels zonder aanduiding door het leven te gaan. De gemeente Binnenmaas vond het een sympathieke actie en pakte de spreekwoordelijke 'handschoen' op. Als eerste kreeg nu dus de 's-Gravendeelse Koningin Beatrix boom een nieuw bordje. En ook voor de Prinses Maxima boom is inmiddels een nieuw aanduidingsbordje gemaakt. Het is de bedoeling dat in 2014 alle 'herdenkingsbomen' in de gemeente Binnenmaas een nieuw bordje krijgen, die dan meteen allemaal in dezelfde stijl en kleuren zijn vormgegeven. Hierdoor blijven dergelijke bomen goed herkenbaar en kan men gelijktijdig een stukje geschiedenis 'levend houden'.

                                

Na 110 jaar niet meer samen

Het jaar 2013 was helaas het jaar waarin wij in de Hoeksche Waard afscheid moesten nemen van een markant duo; één van de twee oude essen die langs de Broekseweg (Mookhoek) stonden heeft het jammer genoeg begeven. De andere boom kon wel blijven staan, maar 'the odd couple', zoals dit zo markant gevormde duo werd genoemd door boomliefhebbers is dus niet meer... Onderzoek leerde trouwens dat de oude es flink was aangetast door zwammen. Dat was ook hoogst waarschijnlijk de reden dat hij de geest heeft gegeven. Vijf jaar geleden overleefde de boom nog wel een bliksem inslag. Het litteken daarvan was nog steeds goed zichtbaar op de stam van de boom. Gelukkig wisten wij via omwonenden dat het opvallende duo er rond 1900 al stond. Ze hebben dus dik 110 jaar een duo gevormd. En waarschijnlijk is de resterende es nu minimaal zo'n 120 jaar oud. Voor onderzoek naar de leeftijd van de bekendste boom uit onze regio (de 'Esschen boom') zijn deze twee essen trouwens belangrijk geweest. De afgelopen jaren ben ik er mede dankzij deze bomen achter gekomen dat het niet alleen belangrijk is om de omtrek te meten om een schatting te kunnen maken van de leeftijd van een boom, maar ook de diepte van de groeven in de schors vormen een belangrijke indicatie. Essen houden tot op relatief hoge leeftijd een vrij gladde bast. We hebben de groeven in de bast van deze bomen van rond de 120 jaar kunnen vergelijken met die in (bewaarde) stukken schors van de oude es, die waarschijnlijk zo'n 180 jaar in de polder Nieuw-Bonaventura heeft gestaan. Wat bleek? De groeven in die oude stukken schors waren bijna tweemaal zo diep. Nog maar eens een goede indicatie dat de 'Esschen boom' zeer waarschijnlijk rond de 180 jaar (of misschien nog wel iets ouder) is geworden. Vier jaar geleden dook er al een foto uit 1927 op, waarop de oude es toen al herkenbaar was als een grote, volwassen es op leeftijd. Dit is overigens één van de laatste foto's van 'the odd couple'. (Twee jaar geleden wist onze stichting het duo nog te redden van de zaag, omdat overijverige medewerkers van Groenbeheer H.W. de beide essen het liefst wilde kappen.)

Geen bescherming tegen de natuur

De afgelopen tien jaar heeft de regionale bomenstichting gepleit voor extra bescherming van monumentale, opvallende en beeldbepalende bomen in de Hoeksche Waard. In een aantal gevallen is dat ook gelukt, zoals bij de paardenkastanje voor het vroegere gemeentehuis van 's-Gravendeel.

Deze boom, ooit aangeplant na opening van het toenmalige gemeentehuis in 1981, leek in alle rust uit te kunnen groeien tot een mooie monumentale boom. Helaas besliste de natuur dit najaar anders... Bescherming tegen wat al te 'enthousiaste' plannenmakers is één ding, maar beschermen tegen de oerkracht van de natuur is simpelweg niet mogelijk. Een dik jaar geleden raakte de mooie paardenkastanje al flink beschadigd tijdens een hoosbui en de zware storm die deze herfst over het land raasde zorgde voor de genadeklap. Opnieuw braken grote takken af, waardoor ook de stam zwaar beschadigd is geraakt. Aangezien de boom nu instabiel dreigde te worden besloot de gemeente Binnenmaas om de beschermde kastanje te laten kappen. In overleg met Bomenstichting Fraxinus Excelsior zal in een later stadium worden bekeken wat voor soort boom er terug gaat komen op het plein voor het vroegere gemeentehuis. Wij hopen dat het opnieuw een opvallende boom zal zijn, zoals b.v een rode beuk en dat deze ook meteen na het aanplanten een beschermde status zal krijgen.

Lustrum voor 'Fraxinus Excelsior'

Op 3 oktober 2013 bestaat de regionale, Hoeksche Waardse Bomenstichting Fraxinus Excelsior alweer tien jaar. Een eerste lustrum dus voor 'de club' die zich inzet voor oude, beeldbepalende en monumentale bomen. Mede dankzij de regionale bomenstichting kregen tientallen Hoeksche Waardse bomen het afgelopen decennium de landelijk erkende, monumentale status.

Daarnaast werden ook nog eens flink wat, soms unieke bomen, gered van 'de zaag'. 'Fraxinus Excelsior', de Latijnse naam voor de 'gewone' Es, heeft dus genoeg reden om met een goed gevoel terug te blikken op het achterliggende decennium. Zonder ingrijpen van de stichting had de inmiddels monumentale linde in buurtschap Mookhoek er waarschijnlijk niet meer geweest en dat geldt voor meer beeldbepalende bomen. Samen met o.a. tientallen bewoners van buurtschap Greup, de kerkgangers van de kerk aldaar, het Hoeksche Waards Landschap en nog tientallen anderen bezwaarmakers wist men bijna zes jaar geleden de bruine beuken voor het kerkje in Greup te redden. Een mooi voorbeeld van 'samen sterk staan'. De bomenstichting heeft er mede voor gezorgd dat veel unieke oude bomen in de regio inmiddels officieel het stempel 'monumentaal' hebben gekregen. Dat geldt niet alleen voor de linde in Mookhoek, maar ondermeer ook voor de platanen voor de Hervormde Kerk in 's-Gravendeel, de iepen van het 'Iepenlaantje' bij de Mariënhoeve bij Westmaas en een 130 jaar oude treurbeuk en even oude witte esdoorn aan de Stougjesdijk.

Belang van bomen aangetoond door onderzoeken

Net als veel andere organisaties die zich inzetten voor bomen, natuur en groen in de omgeving voelt 'Fraxinus Excelsior' zich gesterkt door het feit dat er inmiddels meerdere, recente onderzoeken zijn gedaan die het belang en de waarde van bomen keihard aantonen. 'Iedereen met enige kennis van de natuur weet dat bomen onmisbaar zijn voor het leven, maar recente onderzoeken hebben aangetoond dat ze daarnaast ook nog eens een meetbaar, positief effect hebben op de leefomgeving van ons mensen. Veel mensen voelen zich beter in hun vel zitten in een woonomgeving met veel groen, kinderen spelen vaker buiten en mensen die wonen in een buurt met veel groen zijn aantoonbaar gezonder. Onderzoekers als Jolanda Maas en Jacqueline Claessens hebben dat de afgelopen jaren aangetoond', aldus Arie Pieters, voorzitter van 'Fraxinus Excelsior'. Voor de natuur zijn bomen en zeker oudere, beeldbepalende bomen enorm belangrijk, maar daarnaast zijn ze ook voor hun omgeving van onschatbare waarde. Zulke oude 'reuzen' van soms meerdere eeuwen oud maken op veel mensen een onuitwisbare indruk. Ze zijn 'de kampioenen' onder de bomen en mede daarom blijft 't onverminderd belangrijk om bestaande monumentale bomen te beschermen en ervoor te zorgen dat meer jonge bomen weer uit kunnen groeien tot majestueuze exemplaren. Ondanks dat de Hoeksche Waardse Bomenstichting met een goed gevoel terug kijkt op haar eerste lustrum blijft er dus genoeg werk aan de winkel.

'Sprekende' essendijken

Het zal lang niet bij iedereen bekend zijn, maar een deel van de dijken in de Hoeksche Waard is uniek. Uniek voor ons land, want er zijn maar weinig dijken in dit land met aan beide zijden van de dijk essen, soms zelfs in een dubbele rij.

Dit is ondermeer het geval in delen van buurtschap Mookhoek en langs de Blaaksedijk. Een groot deel van deze bomen is aangeplant na de Tweede Wereldoorlog en het andere deel een goed jaar na de Watersnoodramp. Het gaat dus om bomen die inmiddels minimaal zo'n 70 jaar oud zijn. Een aanzienlijk deel verkeerd gelukkig nog een in redelijke tot goede conditie. Dus voorlopig kunnen we waarschijnlijk nog wel even genieten van deze unieke 'essendijken'. En als de regionale overheden hun verstand goed gebruiken houden ze deze dijken ook in stand. Als er door ziekte of door stormschade afentoe een boom tussenuit valt, (misschien bij storm wel letterlijk...), a.u.b. graag weer een jonge es terug zetten op de plek van de verdwenen boom. Wat maakt zo'n essendijk nu zo 'uniek', zullen sommigen misschien zeggen. Allereerst dus het feit dat er maar weinig van zijn in ons land. Zeker als we kijken naar die dijken met dubbele rijen essen aan beide zijden. Maar ook de sfeer die zulke dijken hebben is heel apart. De open kroon van de essen laat namelijk flink wat zonlicht door, dus er blijft ook onder de bomen nog volop plantenleven mogelijk. En los van de natuurwaarden en biodiversiteit is zo'n dijk met 'gefilterd' zonlicht 'gewoon' mooi om te zien en om overheen te fietsen en te wandelen.

Terug naar de jaren zeventig

Groen in de woonomgeving is gezond! Wie de wetenschap serieus neemt kan niet meer onder die conclusie uit. Al tien jaar geleden lieten onderzoeken, uitgevoerd in opdracht van de landelijke Bomenstichting, ook al soortgelijke resultaten zien. En de laatste jaren hebben doctorandussen, professoren en hoogleraren via nieuwe onderzoeken aangetoond dat groen en bomen in alle opzichten positieve effecten hebben voor de gezondheid en het woongenot van mensen. En wat gezondheid betreft is de conclusie zelfs dubbel; zowel de lichamelijke als de geestelijke gezondheid hebben baat bij meer groen in de leefomgeving.

Eigenlijk zijn we dus weer terug bij de manier waarop in sommige gemeenten aan het einde van de jaren zeventig nieuwbouwwijken vorm werden gegeven. Achteraf gezien hadden de mensen die toen plannen maakten voor groenere wijken het goed gezien. Parkjes, wandelpaden omgegeven met groen en bomen, waterpartijen met bomen etc., waren vaste ingrediënten voor flink wat nieuwbouwwijken, die in die periode verrezen. De wijk 'Plan West' (foto) in 's-Gravendeel is een mooi voorbeeld van zo'n 'groene wijk', die einde jaren zeventig werd gebouwd. Veel bomen, een parkje, waterpartijen die deels doorlopen in de wijk, trapveldjes met bomen er omheen en niet bouwen op bijna elke vierkante meter. Misschien dat het nu toch eens tijd gaat worden om deze manier van bouwen weer eens meer toe te passen in de Hoeksche Waard? De wetenschap heeft inmiddels glashelder duidelijk gemaakt welke kant het op moet. Helaas zijn er de afgelopen jaren verschillende projecten gerealiseerd waarbij groen en zeker behoud van groen nauwelijks een serieuze rol speelde. Denk maar aan het project 'De Gravin' in Oud-Beijerland. Een groot deel van de bestaande bomen in het gebied waar werd gebouwd moesten wijken. De mooiste, grootste boom, een circa 45 jaar oude plataan, ging zelfs als één van de eersten 'plat'. Een paar kleinere boompjes konden blijven staan, maar deze leiden nu een tamelijk troosteloos bestaan, mede omdat bij twee ook nog eens de wortels geraakt werden bij de bouw. Het is maar de vraag of deze bomen nog lang zullen leven. Van nieuwe aanplant was maar in beperkte mate sprake. En deze aanplant van wat jonge boompjes werd (merendeels) eigenlijk alleen maar mogelijk omdat er ook een straat door het gebied werd aangelegd. Van een 'groene woonongeving' is echter absoluut geen sprake in dit wijkje, waar met name woningen voor senioren staan. Wat we daar vooral zien zijn stenen, bestrating, een waterpartij, ook vrijwel helemaal omgeven met stenen/keien en een plein. Kortom; het kernwoord hier is 'stenen', niet 'groen'. De fraaie plataan had een prachtig uitgangspunt kunnen zijn voor het ontwikkelen van een groen plein, waarvan deze boom het centrale punt had kunnen worden. Deze kerngezonde boom had dan zelfs uit kunnen groeien tot een monumentale boom. Een 'rustpunt' in deze wijk. Wat betreft het realiseren van een 'groene woonomgeving' is 'De Gravin' een gemiste kans.

Nieuwe kampioen gezocht!

De waarschijnlijk oudste vlierstruik van de Hoeksche Waard is helaas niet meer. Door nogal 'onvoorzichtige' werkzaamheden werd de vermoedelijk meer dan 100 jaar oude struik ruim een half jaar geleden tot de grond toe gesnoeid. En zelfs al lijkt de oude 'vlier' weer uit te schieten, het zal nooit meer dezelfde, unieke struik worden.

Zo'n zeven jaar geleden werd Bomenstichting Fraxinus Excelsior opmerkzaam gemaakt op de 'oeroude' vlier die stond tussen de dorpen Piershil en Goudswaard. (foto) Meerdere deskundigen bevestigden later de lezing van de tipgever en schatten de oude vlierstruik op rond de 100-110 jaar. Voor een vlier een ronduit indrukwekkende leeftijd. Helaas is dus nu alleen nog de voet van de struik overgebleven. Reden voor onze regionale bomenstichting om eens op onderzoek te gaan naar een nieuwe 'kampioen'. Inmiddels is op het achtererf van de biologische boerderij Landzicht bij Mookhoek een vlierstruik ontdekt waarvan met zekerheid kan worden vastgesteld dat hij minimaal tussen de 65-70 jaar oud moet zijn. Maar natuurlijk blijven tips en informatie over andere oude vlierstruiken welkom bij de bomenstichting. Wie een oude vlierstruik weet te staan in de Hoeksche Waard kan zijn haar tips via e-mail inzenden naar: fraxinus.excelsior@planet.nl Een hedendaagse, of eventueel een oude foto (in digitale vorm) is daarbij ook zeer welkom. Aan het einde van dit jaar hoopt 'Fraxinus Excelsior' dan een nieuwe 'kampioen vlier' bekend te kunnen maken. Overigens is de 'gewone' vlier ook een struik met veel natuurwaarden. Vogels, vooral spreeuwen, zijn dol op de bessen en in de dichte vertakkingen van oudere vlierstruiken vinden kleine zangvogels een prima plek om te nestelen.

Paardenkastanje in Maasdam weer 'in vorm'

Helaas staan er in Maasdam weer twee paardenkastanjes die ten onder dreigen te gaan aan de bloedingsziekte. Twee andere, jonge exemplaren, waaronder de Koningin Beatrix boom, zijn al dood. Al is niet helemaal duidelijk of dit wel de schuld is van de bloedingsziekte, die al zoveel schade aanricht onder de paardenkastanjes in ons land. Er is echter ook goed nieuws van 'het front'. De enorme paardenkastanje in de Maasdamse Dorpsstraat staat er weer geweldig bij dit jaar. En dat is op zich best verwonderlijk, want de bloedingsziekte zit al jaren (vijf, zes jaar) in deze boom. Vorig jaar leek het ook met deze prachtige boom minder te gaan: Minder blad en ook minder in bloei.... Maar zie daar, dit jaar lijkt de paardenkastanje zich weer 'op te richten' en is de boom weer 'ouderwets' indrukwekkend. Ook de plekken waar zichtbare aantasting is van de bloedingsziekte zijn minder dan verleden jaar. Gelukkig...! Maar waardoor wordt dit verschil met 2012 veroorzaakt? Dat is nog onduidelijk. Misschien toch de invloed van een compleet verschillend voorjaar? Of is deze boom dusdanig gezond dat hij lang weerstand kan bieden tegen de ziekte en het kan 'omzetten' tot een soort van chronisch verschijnsel? Alle reden om dit ook de komende jaar scherp in de gaten te houden. In elk geval zijn wij als bomenstichting al blij dat de boom dit jaar weer in volle glorie te bewonderen is.

Monumentale oudjes hebben weinig last van ijskoud voorjaar

De afgelopen vijf jaar ben ik eens gaan onderzoeken hoe al die verschillende oude bomen reageerden op telkens weer een totaal verschillend voorjaar. En wat dat betreft waren de afgelopen vijf jaar erg interessant. Maar twee keer was een voorjaar 'min of meer normaal'. Voor de rest; te warm, te droog of veel te koud, of een combinatie daarvan. Wat blijkt; alleen de combinatie te warm en te droog heeft op sommige soorten een negatief effect. (Alleen de oude platanen hebben daar geen enkele moeite mee.) Dit ijskoude voorjaar heeft, mede dankzij vermoedelijk de regen in mei, de bomen niet in de problemen gebracht. Wel zijn vrijwel alle boomsoorten een slordige 2,5 weken later in blad gekomen. Als laatste zijn de platanen en notenbomen nu druk bezig om helemaal in blad te komen. Op de foto de monumentale linde in Mookhoek, die er ook dit jaar geweldig bij staat.

Paardenkastanje in 's-Gravendeel blijkt stuk ouder

Deze mooie paardenkastanje aan de Nieuweweg in 's-Gravendeel kon ik dankzij tips van oudere dorpsgenoten ook weer in leeftijd 'verhogen'. Hij stond er al einde jaren dertig van de vorige eeuw en niet pas vanaf ongeveer 1950, zoals ik/wij eerst dachten. Hij is dus minstens 80-85 jaar oud. Ook in de 'boeken' van de gemeente Binnenmaas wordt dit bijgewerkt.

Koningsbomen 'slaan aan in de Hoeksche Waard!'

Het planten van een boom tijdens een troonswisseling is een goede, 'groene' traditie, die al meer dan honderd jaar oud is. Om die mooie traditie ook met de inhuldiging van Koning Willem-Alexander in stand te houden werd het project 'Koningsbomen' gelanceerd. En gelukkig deden ook in de Hoeksche Waard alle gemeenten mee. Iets waar wij als regionale Bomenstichting ook heel blij mee zijn.

Natuurlijk heten zulke bomen de afgelopen 100 jaar geen 'koningsboom', maar 'koninginneboom'. Tenslotte heeft Nederland meer dan honderd jaar een traditie gehad van koninginnen; Koningin Emma, Koningin Wilhelmina, Koningin Juliana en natuurlijk recent Koningin Beatrix. In het verleden werden voor zulke officiële gelegenheden vaak linden gebruikt en ook dat deel van de traditie wilde de landelijke organisatie van het project 'Koningsbomen' graag in ere houden. Voor het planten van een 'Koningsboom' werden heuse 'Koningslinden' aangeboden. Prachtige, speciaal gekweekte bomen. In de week voor de laatste Koninginnedag en ook tijdens Koninginnedag werden overal in de Hoeksche Waard de 'Koningsbomen' geplant. In bijna alle gevallen ging de burgemeester zelf aan de slag, meestal geholpen door de plaatselijke schooljeugd. Uiteindelijk zijn er einde april maar liefst 15 'Koningsbomen' geplant in de regio. In Korendijk staan de meesten, namelijk 6 stuks. Strijen volgt met 4 bomen, Cromstrijen heeft 2 linden geplant en Binnenmaas en Oud-Beijerland elke eentje. In 's-Gravendeel besloot de Oranjevereniging dat ook het eigen dorp wel een Koningslinde 'verdiende'. En dus werd op de plek waar het inmiddels 'onmantelde' kunstwerk 'De Naald' heeft gestaan een Koningsboom geplant.

Levende herinneringen

Het is natuurlijk niet voor niets dat men door de eeuwen heen bij speciale gelegenheden vaak een linde aanplant. Het zijn eenmaal volwassen niet alleen hele fraaie bomen om naar te kijken, maar ze kunnen ook nog eens heel oud worden. Eigenlijk kun je zo'n oude linde gerust zien als een soort 'levend, groen monument'. De grootste en zeer waarschijnlijk ook oudste linde in Nederland staat in het Brabantse Sambeek en is vermoedelijk ergens tussen de 400-800 jaar oud. Deze reus heeft een omtrek van bijna 8 meter en verkeerd nog in goede gezondheid. Dat geldt trouwens ook voor veel van de Koningin Wilhelmina bomen, die in 1896 zijn geplant toen zij koningin werd. Inmiddels zijn het fraaie oude linden geworden, die beeldbepalend zijn. Maar daarnaast zijn linden, als inheemse boomsoort, ook nog eens belangrijk voor de fauna. Veel bijen en hommels profiteren immers van deze boomsoort. En op latere leeftijd zitten er in oudere takken soms holtes, die dan weer ideaal zijn voor kleine vogels die graag in holen broeden. Eigenlijk hebben onze voorouders met hun keuze voor de linde als 'koning- of koninginneboom' een win-win situatie geschapen. De bomen zijn niet alleen duurzaam en mooi, maar hebben ook nog eens de nodige natuurwaarden. De regionale bomenstichting hoopt uiteraard dat de Koning Willem Alexander bomen in de Hoeksche Waard minstens zo oud zullen worden als de Koningin Wilhelmina bomen.

'Speelplaats' van een eeuw oud

Bij onze regionale Bomenstichting komen regelmatig tips binnen over (mogelijk) hele oude knotwilgen. Maar omdat zulke bomen vaak helemaal hol zijn en er uiteindelijk meestal niemand meer bijzonderheden over de boom weet te vertellen blijft de leeftijd vrijwel altijd een mysterie.

Recent kwam er echter een tip binnen die het wel mogelijk maakte om een betrouwbare schatting te maken van de leeftijd van zo'n holle, bejaarde knotwilg. Bij de Biologische Zorgboerderij Beversoord aan de Sassedijk no.8, nabij Strijensas blijkt namelijk een knotwilg te staan die zeker 100 jaar oud moet zijn. Jan Schouwenburg, eigenaar van Beversoord vertelt: 'Ik heb als kind zelf nog in die holle boom gespeeld. Sterker nog, dat hebben mijn vader en zelfs mijn grootvader ook nog gedaan. Drie generaties dus. Dat geeft wel aan hoe oud deze knotwilg is.' Aangezien knotwilgen pas op latere leeftijd helemaal hol worden kan het niet anders of deze wilg moet al zeker een jaar of 40 á 50 zijn geweest toen hij als 'speelplaats' diende voor de grootvader van Jan Schouwenburg. De enorme, holle 'knot' moet dus minstens een eeuw oud zijn, mogelijk zelfs nog wel een jaar of tien, twintig ouder. En gelukkig wordt hij nog steeds netjes bijgehouden door de cliënten die op de zorgboerderij werkzaam zijn. Op Beversoord werken ondermeer mensen die deels verbonden zijn met Humanitas DMH. Dit zijn mensen met een lichamelijke, of geestelijke beperking, die op Beversoord op het land, of in de kas werk verrichten dat helemaal is afgestemd op hun mogelijkheden. Men gaat op de zorgboerderij dus uit van wat mensen wel kunnen, i.p.v. wat mensen niet (of niet meer) kunnen.

Steeds meer goed tips over oude leilinden

Inmiddels is het eerste kwart van 2013 alweer voorbij. En we hebben heel wat nuttige en interessante tips gekregen voor wat betreft de oude leibomen in onze regio. Het blijkt dus toch dat er nog flink wat van die oudjes zijn, waarvan niet helemaal duidelijk is hoe oud ze werkelijk zijn. We hebben al tips binnen over oude leilinden (meestal vooroorlogse bomen) in Puttershoek, Strijen/Mookhoek, Schenkeldijk, Blaaksedijk, nabij Cilaarshoek en Maasdam. Inmiddels is al duidelijk geworden dat de leilinden in Strijen, bij Cillaarshoek en Blaaksedijk zeer waarschijnlijk rond de 100-120 jaar oud zijn. Ook de getipte bomen in Schenkeldijk zijn inmiddels onderzocht en ook deze zijn vermoedelijk minstens 100 jaar oud.

De oude wilgen achter 'De Posthoorn'

Vorig jaar werden we getipt door inwoners van Puttershoek over de twee schietwilgen achter de vroegere Posthoorn. (Gelukkig komt het steeds vaker voor dat we 'zomaar' tips krijgen over mogelijk oude bomen.) Op de vraag of deze bomen bij ons bekend waren konden we gelukkig met 'ja' antwoorden. En ook bij de gemeente Binnenmaas zijn ze bekend. Ze staan sinds 2011 op de lijst met waardevolle bomen. Maar de leeftijd van deze bomen hebben we dankzij de tip inmiddels wel met 15-20 jaar naar boven bij kunnen stellen. De twee wilgen zijn namelijk niet ergens begin jaren zestig geplant, zoals eerder werd gedacht, maar in de tweede helft van de jaren veertig van de vorige eeuw.
Daardoor kunnen we de leeftijd dus met zeker 15 jaar bijstellen. Geen 55-60 jaar, maar zeker rond de 70-75 jaar. En vooral de grootste van de twee, die bijna pal achter de vroegere Posthoorn staat is een imposante boom geworden.

Handen uit de mouwen tijdens Boomfeestdag 2013

Het was de koudste Boomfeestdag van deze nog jonge eeuw, maar een temperatuur van slechts 2 graden boven nul en een paar stevige natte sneeuwbuien konden de schooljeugd er niet van weerhouden om op diverse plaatsen in de Hoeksche Waard jonge bomen aan te planten.

Ondermeer in Mookhoek ging de plaatselijke jeugd moedig aan de slag om een zestal sierkersen te planten in de naaste omgeving van school De Boemerang. De gemeente Strijen had bewust voor deze boomsoort gekozen, omdat er in Mookhoek en ook in de omgeving van de school al enkele van deze bomen staan. Nadat de jeugd was toegesproken door wethouder Wilco van Tilborg ging men onder begeleiding van eental medewerkers van de gemeente aan de slag om de sierkersen te planten. En ondanks het grauwe, koude weer hadden de scholieren het klusje in goed drie kwartier geklaard. De regionale Bomenstichting Fraxinus Excelsior was uiteraard ook blij dat dit jaar weer enkele gemeenten in de regio meewerkten aan de Nationale Boomfeestdag.

Gezondheid is op dit moment een zeer actueel maatschappelijk thema. Dus een perfect thema voor Boomfeestdag 2013. Zo dacht ook de organisatie van de Boomfeestdag er over: 'Iedereen heeft bomen in de buurt: in de tuin, de straat of in het park. Het is eigenlijk zo 'gewoon' dat het veel mensen niet eens meer opvalt. Maar schijn bedriegt, want stel je voor hoe een dorp, stad of wijk er uit zal zien zonder bomen, krijg je dan ook niet een onbehagelijk gevoel? Bomen in steden en dorpen zorgen er voor dat burgers zich lichamelijk én geestelijk gezonder voelen, minder gestrest. Een groene, boomrijke leefomgeving nodigt uit tot bewegen: wandelen, fietsen, spelen. Maar uiteraard zorgen bomen voor zuurstof en sommigen voor heerlijke voedzame vruchten'. Daarom werd het thema voor de Boomfeestdag 2013: 'Bomen maken gezond'

Leilinden Steenplaats genomineerd voor lijst met waardevolle bomen

De eerste oude leilinden zijn inmiddels al 'gevonden' in dit jaar waarin wij als regionale bomenstichting speciale aandacht willen geven aan de leibomen. Ondermeer in de buurt van Strijen kwamen we drie hele mooie, oude leilinden tegen op het erf van een boerderij. Dit stoere drietal wordt gelukkig ook keurig bijgehouden door de eigenaren en is vermoedelijk tussen de 90-110 jaar oud. Volgens de eigenaar dateren de drie bomen zeker van ruim voor de oorlog, dus we denken dat ze zijn aangeplant tussen 1900-1920. Maar het afgelopen jaar hebben we wel geleerd dat zulke oude leilinden soms toch nog een flink stuk ouder kunnen zijn dan gedacht, dus we hopen toch liefst ook nog oude foto's boven tafel te krijgen waar deze drie bomen op staan. Ook in de gemeente Binnenmaas, aan de  Blaaksedijk hebben we twee oude leilinden 'gespot', die inmiddels genomineerd zijn voor de lijst met waardevolle bomen van Binnenmaas.

Elke gemeente een koningsboom

Het planten van een boom tijdens een troonswisseling is een goede traditie, die al meer dan honderd jaar oud is. Om die mooie traditie ook met de aanstaande kroning van (dan) Koning Willem-Alexander in ere te houden is er een website in het leven geroepen, om straks in zoveel mogelijk gemeenten in ons land een 'koningsboom' aan te planten. Natuurlijk heten zulke bomen de afgelopen 100 jaar geen 'koningsboom', maar 'koninginneboom'. Tenslotte heeft Nederland meer dan honderd jaar een traditie gehad van koninginnen; Koningin Emma, Koningin Wilhelmina, Koningin Juliana en natuurlijk nu Koning Beatrix. In het verleden werden voor zulke officiële gelegenheden vaak linden gebruikt en ook dat deel van de traditie wil men graag in ere houden. Voor het planten van een 'koningsboom' worden heuse koningslinden aangeboden. Als regionale Bomenstichting Fraxinus Excelsior hopen wij uiteraard dat alle gemeenten in de Hoeksche Waard mee zullen doen en dat er straks een aantal mooie koningslinden geplant zullen worden, liefst natuurlijk voorzien van een bordje en/of een hekwerk er omheen. Middels het aanplanten van deze duurzame bomen, die honderden jaren oud kunnen worden, wordt dan tenslotte ook letterlijk een stukje geschiedenis 'levend' gehouden. Een eerste toezegging is al binnen bij de regionale bomenstichting: De gemeente Binnenmaas zal een koningslinde gaan planten. Voor alle relevante informatie omtrent de koningsbomen zie de website: http://www.koningsbomen.nl/

'Nieuwe' kastanje 'ontdekt'

Gelukkig komen we in de Hoeksche Waard nog steeds mooie en interessante bomen tegen, die het waard zijn om toe te voegen aan lijsten met waardevolle bomen van de diverse gemeenten. Een dikke week geleden, einde januari 2013, deze fraaie paardenkastanje aan de Maasweg bij Westmaas onderzocht en opgemeten. Een hele mooie, zo op het oog nog gezonde paardenkastanje, die zeer waarschijnlijk in de jaren 1946-1950 is aangeplant. Inmiddels een boom dus van rond de 65 - 70 jaar oud. Uiteraard gaan we deze kastanje voordragen voor de lijst met waardevolle bomen van de gemeente Binnenmaas.

Linden en kastanje bij vroeger gemeentehuis blijven staan

Tijdens een eerste informatieavond op 29 januari 2013 in Partycentrum Concordia werd er door de gemeente Binnenmaas en de Lelie Zorgroep een toelichting gegeven op de mogelijke nieuwbouw van appartementen voor senioren met een zorgindicatie, op de plaats waar nu nog het vroegere gemeentehuis van 's-Gravendeel staat. Een plek met ook veel beeldbepalende bomen.

Dat laatste was een goed jaar geleden ook de reden dat de regionale Bomenstichting Fraxinus Excelsior contact zocht met de gemeente, om toch vooral te pleiten voor het behoud van zoveel mogelijk groen en bomen op deze locatie. En wat dat betreft is de bomenstichting positief over de nu gepresenteerde conceptplannen. In elk geval blijven alle linden in het gebied behouden en ook de paardenkastanje, die centraal op een rond pleintje staat kan blijven staan. Als de plannen in de huidige vorm door zouden gaan moeten er zeer waarschijnlijk wel drie moerascypressen weg, maar de bomenstichting ziet binnen het terrein mogelijkheden om daar bijvoorbeeld elders drie linden voor terug te planten. Hierdoor zou het aantal bomen in het gebied dus feitelijk hetzelfde blijven en wordt het beeld van de lindebomen, die het gezicht van dit stukje 's-Gravendeel mede bepalen, nog versterkt in de toekomst. Mede omdat ook recente onderzoeken weer hebben aangetoond dat bomen juist een positieve uitwerking hebben op de gezondheid, is de bomenstichting verheugd dat men daar juist bij de nieuwbouw van een complex van mensen die zorg nodig hebben rekening mee wil houden. Uit het promotieonderzoek van Jolanda Maas, uit 2009, bleek o.a. dat mensen met een groene woonomgeving zich gezonder voelen en ook feitelijk gezonder zijn. Ze bezoeken minder vaak de huisarts voor bijvoorbeeld depressie, diabetes, longaandoeningen en duizeligheid. Vooral kinderen en ouderen hebben merkbaar profijt van meer groen in hun omgeving, volgens het onderzoek van Maas. Het promotieonderzoek van Jolanda Maas maakte deel uit van het Vitamine G-onderzoeksprogramma dat met subsidie van NWO werd uitgevoerd door het NIVEL en Alterra.

Bomen in een winters landschap

En dan is het ineens volop winter...! Ook in de Hoeksche Waard uiteraard. En hoe je daar verder ook over mag denken, het levert in elk geval mooie foto's op. Ook van bomen in zo'n besneeuwd, winters landschap. Een het aardige is dat je in de winter ook nog eens mooi het silhouet van zo'n boom kan bestuderen. Dan komt mooi tot uiting dat veel soorten een hele kenmerkende vorm hebben van de kroon. Deze imposante, oude zwarte populier staat vlakbij het buurtschap Steenplaats. Hij is vermoedelijk rond de 100 jaar oud.